Türk Tıbbi Onkoloji Derneği'nin, ikinci sıklıkta görülen kanser olmasına rağmen halen en ölümcül kanser olma özelliğini koruyan akciğer kanserine[1] karşı farkındalığı artırma amacıyla AstraZeneca'nın koşulsuz desteğiyle hayata geçirdiği “Akciğerimizi Okuyoruz” web sitesi Akciğer Kanseri Farkındalık Ayı'nda ilk yılını doldurdu. www.akcigerimiziokuyoruz.com adresinden ulaşılabilen web sitesinde, dünya çapında ve Türkiye'de kanserden kaynaklanan ölümlerin en yaygın nedeni olan akciğer kanserine dair belirti, risk faktörleri ve yaygınlık gibi başlıklar altında bilgiler yer alıyor.
Sitede yer alan ve ziyaretçilere akciğer kanseri risk faktörlerinden hangilerine maruz kaldıklarına dair fikir sahibi olma imkânı sunan “Akciğerimizi Okuyoruz Testi”ni, bir yıl içerisinde 11 bine yakın kişi doldurdu. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı verilerine göre akciğer kanseri vakalarının yüzde 80'inin nedenini oluşturan tütün tüketim miktarının yanı sıra asbest ve ağır metaller gibi mesleki ve çevresel risk faktörlerine maruz kalma sıklığının da ölçüldüğü test çarpıcı bulgular ortaya koydu.
Akciğer kanseri dünyada erkekler arasında en sık görülen kanser türü iken kadınlarda da üçüncü sırada yer alıyor. [2] “Akciğerimizi Okuyoruz Testi”ni ise son bir yılda yüzde 64 oranında erkekler, yüzde 36 oranında da kadınlar doldurmuş bulunuyor. Test formunun doldurulma oranında şehir dağılımında İstanbul (%32), Ankara (%12) ve İzmir (%11) ilk üç sırayı paylaşıyor. Test formunu dolduranların yaş aralıkları ise şöyle sıralanıyor:
- 31-40 Yaş: %34
- 41-50 Yaş: %25
- 18-30 Yaş: %24
- 51+ Yaş : %17
Test formunu dolduranların yüzde 43'ü sigara ya da tütün ürünü kullandığını belirtirken, yaşamsal ve çevresel risk faktörlerine maruz kalma oranları şöyle sıralanıyor:
- Sigara kullananların yüzde 70'ini erkekler oluşturuyor.
- Test formunu dolduranların yüzde 19,5'i bir dönem sigara kullanıp halihazırda sigara kullanımını bırakmış bulunuyor, yüzde 8'i ise kendisini pasif içici olarak tanımlıyor.
- Test formunu dolduranların yüzde 4,4'ü asbest, radon, arsenik, berilyum, kadmiyum, uranyum, vinil klorid, nikel kromat, kömür ürünleri, petrol ürünleri gibi kansere yol açan kimyasallara maruz kaldığını bildiriyor.
- Test formunu dolduranların yüzde 3,5'i KOAH hastası, yüzde 2,6'sı ise verem (tüberküloz) hastalığı geçmişine sahip.
- Test formunu dolduranların yüzde 0,6'sı daha önce akciğer kanseri geçirdiğini belirtirken, yüzde 23,3'ü ise ailesinde (kan bağı taşıdığı akrabalarında) akciğer kanseri vakası gördüklerini ifade ediyor.
Türkiye'nin akciğer kanseri görülme sıklığında yüz binde 40 ile dünyada ilk 10 ülke arasında[3] yer aldığını hatırlatan Türk Tıbbi Onkoloji Derneği Genel Sekreteri Doç. Dr. Özlem Sönmez, Akciğer Kanseri Farkındalık ayı kapsamında şu açıklamayı yapıyor: “Akciğer kanseri için etkin bir tarama yöntemi henüz bulunmamakla birlikte, tütün kontrolü akciğer kanserine karşı mücadelenin en etkin aracıdır. Her yıl olduğu gibi bu yıl da Akciğer Kanseri Farkındalık Ayı çerçevesinde halkımızı akciğer kanseri risk faktörlerine karşı bilgilendirmeyi amaçlıyoruz. Akciğer kanseri cerrahi, hedefe yönelik tedaviler, immünoterapi, radyoterapi, kemoterapi gibi farklı seçenekleri içeren multidisipliner bir tedavi çalışması gerektiriyor. Bununla birlikte en çok önem taşıyan adımlardan biri, ‘bilinçlenme'. Bir yıl içerisinde sitemizi ziyaret eden ve testimizi yapan 11 bine yakın kişinin yaşamına dokunduk. Hedefimiz önümüzdeki dönemde bu sayıyı daha da artırmaktır.”
Akciğer kanseri nedir?
Akciğer kanseri; yapısal olarak normal akciğer dokusundan olan hücrelerin ihtiyaç ve kontrol dışı çoğalarak akciğer içinde bir kitle (tümör) oluşturmasıdır. Burada oluşan kitle öncelikle bulunduğu ortamda büyür, daha ileriki aşamalarda ise çevre dokulara veya dolaşım yoluyla uzak organlara yayılarak (karaciğer, kemik, beyin vb. gibi) hasara yol açar. Bu yayılmaya metastaz adı verilir. Akciğer kanserinin neden olduğu bulgu ve şikâyetlerin oluşumu için birkaç yıl geçer ve hastalık ileri evreye gelinceye kadar fark edilmeyebilir. Akciğer kanseri tanısı konulan hastalarda belirtiler tümörün akciğer içindeki yerleşimine, büyüklüğüne, yayılım yerine ve yayılma derecesine bağlı olarak çeşitlilik gösterir. [4]
Tümörün kendisinin ve göğüs içi yayılımına bağlı en sık belirtiler şöyle sıralanıyor:
- Geçmeyen veya giderek kötüleşen öksürük
- Öksürürken kan veya kanlı balgam çıkarmak
- Derin nefes alırken, öksürürken veya gülerken kötüleşen göğüs ağrısı
- İştahsızlık, halsizlik, yorgunluk ve kilo kaybı
- Ses kısıklığı
- Nefes darlığı
- Sürekli tekrarlayan veya geçmeyen bronşit veya zatürre gibi akciğer enfeksiyonları