Türk Gıda Kodeksi (TGK)Bal Tebliği, AB mevzuatına uyum kapsamında güncellendi. Bala gıda katkı maddeleri de dâhil olmak üzere hiçbir gıda bileşeni veya dışarıdan hiçbir madde katılmayacak.
AB mevzuatına uyum kapsamında 20/12/2001 tarihli ve (AT) 2001/110 sayılı Bal ile İlgili Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi dikkate alınarak hazırlanan Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği (No: 2020/7), 22 Nisan 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.
Bal arısı (Apis mellifera) tarafından üretilen balı kapsayan Tebliğ ile, balın tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretilmesi, hazırlanması, işlenmesi, depolanması, nakledilmesi ve piyasaya arz edilmesi aşamalarında taşıması gereken özellikler belirlendi.
Bal çeşitleri
Tebliğde bal çeşitleri;
a) Kaynağına göre; Çiçek balı, Salgı balı, Çam balı,
b) Üretim ve/veya pazara sunuluş şekline göre; Petekli bal, Doğal petekli bal, Karakovan balı, Süzme bal, Petekli süzme bal, Sızma bal, Pres balı, Filtre edilmiş bal olarak sıralandı ve tanımlarına yer verildi.
Bala dışarıdan hiçbir madde katılmayacak
Tebliğ kapsamında piyasaya sunulan veya insan tüketimi amacıyla herhangi bir gıda maddesinde bileşen olarak kullanılan balların, tebliğ Ek-1’de yer alan kriterler ile tebliğde belirtilen özelliklere uygun olması gerekecek.
Bal esas olarak çoğunluğu fruktoz ve glukoz olmak üzere farklı şekerlerden, organik bileşiklerden, enzimlerden ve polenlerden oluşacak; bala gıda katkı maddeleri de dâhil olmak üzere hiçbir gıda bileşeni veya dışarıdan hiçbir madde katılmayacak. Balın, doğal bileşiminde bulunmayan organik ve/veya inorganik maddelerden ari olması gerekecek.
Balın rengi nasıl olacak?
Fırıncılık balı dışında; bal, bala ait olmayan yabancı tat ve kokuya sahip olamayacak.
Balın tadı ve aroması, balın kaynağına ve üretildiği bitkinin türüne bağlı olarak değişmekle birlikte, balın kendine özgü koku ve tada sahip olması gerekecek.
Balın rengi su beyazından koyu amber renge kadar değişebilecek. Salgı balının renginin pfund skalasına göre en az 60 olması gerekecek.
Balın kıvamı akışkan, viskoz, kısmen veya tamamen kristalize olabilecek.
Etiketinde balın kaynağını aldığı çiçek, bitki, bölge veya coğrafya belirtilen ballara filtre edilmiş bal ilave edilemeyecek.
Tebliğ kapsamında Ek-1’de belirlenen kriterler, krem bal ve kristalize bal olarak adlandırılan ballar için de geçerli olacak.
Petekli ballarda, peteğin en az % 80’inin sırlanmış olması gerekecek. Temel petekte balmumunun doğal yapısında bulunmayan, parafin, serezin, iç yağı, reçine, oksalik asit gibi organik maddeler ile ağartıcı maddeler gibi inorganik maddeler bulunamayacak.
Karakovan balı ve doğal petekli ballar süzme bal olarak piyasaya arz edilemeyecek. Bu adlarla piyasaya arz edilecek ballarda, peteğin parçalanmaması ve süzme bal ilave edilmemesi gerekecek.
Katkı maddesi ve aromalar katılamayacak
Bala hiçbir katkı maddesi, aroma verici ve aroma verme özelliği taşıyan gıda bileşenleri katılamayacak.
Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinde yer alan hükümlere ek olarak uyulacak kurallar da belirlendi.
Buna göre, etikette “1 yaşından küçük bebeklere bal yedirilmemelidir” ifadesi yer alacak.
Çerçeveli balda, çerçevelere arıcıların işletme numaraları yazılacak.
Etikette kaynağına göre bal, salgı balı veya çiçek balı olarak adlandırılacak.
Balın botanik kaynağı belirli ise ve bal bu kaynağa ait duyusal, fiziksel, kimyasal ve palinolojik özellikleri belirgin şekilde taşıyorsa, gıdanın adı “ayçiçeği balı, ıhlamur balı” gibi balın kaynağını aldığı çiçek veya bitkinin adı ile desteklenebilecek.
Fırıncılık ballarının etiketinde “sadece pişirme amaçlı” ifadesi gıda adına yakın ve kolayca görülebilir bir şekilde yer alacak.
Filtre edilmiş balların ve fırıncılık ballarının etiketinde gıdanın adı ‘filtre edilmiş bal’, ‘fırıncılık balı’ olarak yazılacak.
Karakovan balları adlandırılırken gıdanın adıyla birlikte “doğal petekli” ifadesi kullanılabilecek.
45 °C’den yüksek ısıl işlem görmemiş ve 0.3 mm’den daha büyük filtreler ile filtre edilmiş ballar, “ham bal” olarak tanımlanabilecek.
Taşıma ve depolama
Tebliğ kapsamındaki ürünlerin taşınması ve depolanması, Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğindeki kurallara ek olarak; ballar, paketleme/dolum noktasından tüketiciye ulaştırılana kadar tüm aşamalarda temiz ve kuru yerlerde kokulardan ari biçimde, doğrudan güneş ışığından korunacak ve 25 °C’yi aşmayacak şekilde muhafaza edilecek.
Uygulamadaki Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliğini (Tebliğ No: 2012/58) yürürlükten kaldıran Tebliğ kapsamında faaliyet gösteren gıda işletmecileri, 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan hükümlere (Etikette kaynağına göre bal, salgı balı veya çiçek balı olarak adlandırılır. Salgı balının kaynağı çam balı ise bal ‘çam balı’ olarak adlandırılır, çam balı ile birlikte salgı balı ifadesi de kullanılabilir.) yıl sonuna kadar uyacaklar. (Kaynak: Gıda Hattı)